82
" Ja cilvēks kaut ko vēlas ilgu laiku, ir ļoti grūti pārstāt to vēlēties, tas ir, gribu teikt, ka kļūst grūti atzīt vai apjēgt, ka gribēto vairs negribas vai arī vairāk gribas ko citu. Gaidas baro un nostiprina šo vēlmi, gaidas to audzē arvien lielāku, nostiprina un pārvērš akmenī, un tad mēs atsakāmies atzīt, ka esam izšķieduši gadus, gaidot kādu zīmi, kura, beidzot ieraudzīta, mūs vairs nevilina vai izraisa tikai bezgalīgu kūtrumu, kas liedz atsaukties šim vēlīnajam aicinājumam, kuram vairs neuzticamies - varbūt tāpēc, ka izkustēties no savas vietas mums nav izdevīgi. Cilvēks pierod visu dzīvi pakārtot izdevībai, kura kavējas un nenāk, būtībā juzdamies mierīgs, drošs un pasīvs, būtībā nemaz neticēdams, ka tā tomēr varētu rasties.
Taču tai pašā laikā neviens no cerības pavisam neatsakās, un šī kņudoņa notur mūs nomodā vai liedz iegrimt dziļā miegā. "
― Javier Marías , Los enamoramientos
83
" ¿Tú no tienes hijos? —me preguntó. Negué con la cabeza—. Los hijos dan mucha alegría y todo eso que se dice, pero también dan mucha pena, permanentemente, y no creo que eso cambie ni siquiera cuando sean mayores, y eso se dice menos. Ves su perplejidad ante las cosas y eso da pena. Ves su buena voluntad, cuando tienen ganas de ayudar y de poner de su parte y no pueden, y eso te da también pena. Te la da su seriedad y te la dan sus bromas elementales y sus mentiras transparentes, te la dan sus desilusiones y también sus ilusiones, sus expectativas y sus pequeños chascos, su ingenuidad, su incomprensión, sus preguntas tan lógicas, y hasta su ocasional mala idea. Te la da pensar en cuánto les falta por aprender, y en el larguísimo recorrido al que se enfrentan y que nadie puede hacer por ellos, aunque llevemos siglos haciéndolo y no veamos la necesidad de que todo el que nace deba empezar otra vez desde el principio. ¿Qué sentido tiene que cada uno pase por los mismos disgustos y descubrimientos, más o menos, eternamente? "
― Javier Marías , Los enamoramientos
84
" I would give anything for them not to be here now, not to have them. Don’t misunderstand me: it’s not that I suddenly regret having had them, their existence is vital to me and they’re what I love most, more even than Miguel probably, or, rather, I realize that their loss would have been far worse, the loss of either of them, it would have killed me. But I just can’t cope with them at the moment, they weigh too much on me. I wish I could put them in parentheses or into hibernation, I don’t know, send them to sleep and not wake them up until further notice. I’d like them to leave me in peace and not ask or demand anything of me, not keep tugging at me and hanging on me, poor loves. I need to be alone, without responsibilities, and not to have to make a superhuman effort of which I feel incapable, not to have to worry if they’ve eaten or are well wrapped up or if they’ve got a cold or a fever. I’d like to stay in bed all day or do what I like without having to concern myself about anything except me, and just get better gradually, with no interruptions and no obligations. If, that is, I ever do get better, I hope I do, although I don’t see how. It’s just that I feel so debilitated that the last thing I need is to have by my side two even weaker people, who can’t cope on their own and who have even less of an understanding of what happened than I do. More than that, I feel so sad for them, so unalterably, constantly sad for them, and that feeling goes beyond the present circumstances. The circumstances simply accentuate that feeling, but it’s always been there. "
― Javier Marías , Los enamoramientos
87
" En toda relación desigual y sin nombre ni reconocimiento explícito, alguien tiende a llevar la iniciativa, a llamar y a proponer encontrarse, y la otra parte tiene dos posibilidades o vías para alcanzar la misma meta de no esfumarse y desaparecer en seguida, aunque crea que de todas formas será ese su destino final. Una es limitarse a esperar, no dar nunca un paso, confiar en que pueda añorársela y en que su silencio y su ausencia resulten insospechadamente insoportables o preocupantes, porque todo el mundo se acostumbra pronto a lo que se le regala o a lo que hay. La segunda vía es intentar colarse con disimulo en la cotidianidad de ese alguien, persistir sin insistir, hacerse sitio con pretextos varios, llamar no a proponer nada —eso está vedado aún— sino a consultar cualquier cosa, a pedir consejo o un favor, a contar lo que nos ocurre —la manera más eficaz y drástica de involucrar— o a dar alguna información; estar presente, actuar como recordatorio de uno mismo, tararear en la distancia, zumbar, dar lugar a un hábito que se instala imperceptiblemente y como a hurtadillas, hasta que un día ese alguien se descubre echando en falta la llamada que se ha hecho consuetudinaria, siente algo parecido al agravio —o es la sombra de un desamparo— e, impaciente, levanta el teléfono sin naturalidad, improvisa una excusa absurda y se sorprende marcando él. "
― Javier Marías , Los enamoramientos
89
" O erro de julgar que o presente é para sempre, que o que há a cada instante é definitivo, quando todos deveríamos saber que nada o é, enquanto nos restar algum tempo. Trazemos às costas as reviravoltas suficientes e os suficientes circuitos, não apenas da fortuna mas do nosso ânimo. Vamos aprendendo que o que nos pareceu gravíssimo chegará o dia em que será neutro, apenas um facto, apenas um dado. A pessoa sem a qual não podíamos estar e por causa da qual não dormíamos, sem a qual não concebíamos a nossa existência, de cujas palavras e de cuja presença dependíamos dia após dia, chegará um dia em que nem sequer nos ocupará um pensamento, e quando nos ocupar, uma vez por outra, será para um encolher de ombros, e o mais que esse pensamento conseguirá será perguntarmos por um segundo: "Que será feito dela?", sem qualquer preocupação, sem curiosidade sequer. "
― Javier Marías , Los enamoramientos
93
" Os filhos dão muita alegria e tudo isso que se costuma dizer, mas também dão muita aflição, permanentemente, e não creio que isso mude nem sequer quando crescem, e disso já se fala menos. Vemos a sua perplexidade diante das coisas e isso faz aflição. Vemos a sua boa vontade, quando lhes apetece ajudar e colaborar e não conseguem, e isso também faz aflição. São aflitivas a seriedade deles e as suas brincadeiras elementares e as suas mentiras transparentes, afligem-nos as suas desilusões e também as suas ilusões, as suas expectativas e as suas pequenas desilusões, a sua ingenuidade, a sua incompreensão, as suas perguntas tão lógicas, e até a sua ocasional má intenção. Aflige-nos pensar em quanto lhes falta aprender, e no longuíssimo percurso que enfrentam e que ninguém pode fazer em seu lugar, mesmo que levemos séculos a fazê-lo e não vejamos necessidade de que tudo o que nasce tenha de começar outra vez do princípio. Que sentido faz que cada um passe pelos mesmos desgostos e descobertas, mais ou menos, eternamente? "
― Javier Marías , Los enamoramientos
96
" É outro dos inconvenientes de ser vitimado por uma desgraça: em quem a sofre os efeitos duram muito mais do que dura a paciência dos que se mostram dispostos a ouvi-lo e a acompanhá-lo, a incondicionalidade nunca é muito longa e tinge-se de monotonia. E assim, mais tarde ou mais cedo, a pessoa triste fica só quando ainda não terminou o seu luto ou já não se lhe consente que fale mais daquilo que ainda é o seu único mundo, porque esse mundo de angústia é insuportável e afugenta. Verifica que para os outros qualquer desdita tem uma data de caducidade social, que ninguém está disponível para a contemplação do desgosto, que esse espectáculo só é tolerável durante uma breve temporada, enquanto nele existe ainda comoção e dilaceração e uma certa possibilidade de protagonismo para os que olham e assistem, que se sentem imprescindíveis, salvadores, úteis. Mas ao verificarem que nada muda e que a pessoa afectada não avança nem emerge, os outros sentem-se humilhados e supérfluos, tomam isso quase como uma ofensa e afastam-se: "Então eu não lhe basto? Como é que não sai do poço se me tem a mim a seu lado? Porque é que se empenha na sua dor se já passou algum tempo e eu lhe proporcionei distracção e consolo? Se não pode levantar cabeça, então que se afunde e desapareça." E então o afligido faz isto mesmo, retrai-se, ausenta-se, esconde-se. "
― Javier Marías , Los enamoramientos
98
" Sabe usted, querido amigo, que en nuestra sociedad existen tres hombres, el Sacerdote, el Médico y el Hombre de justicia, que no pueden estimar el mundo? Tienen vestimentas negras, quizá porque llevan el duelo de todas las virtudes, de todas las ilusiones. El más desgraciado de los tres es el abogado’. Cuando la gente acude al sacerdote, le explica, lo hace con remordimiento, con arrepentimiento, con creencias que la engrandecen y le confieren interés, y que en cierto modo consuelan el alma del mediador. ‘Pero nosotros los abogados’ —y aquí Díaz-Varela me leyó en español de la última página de la novela, traduciendo sobre la marcha sin duda, no es que se hubiera preparado una versión—, ‘nosotros vemos repetirse los mismos sentimientos malvados, nada los corrige, nuestros bufetes son cloacas que no se pueden limpiar. ¡De cuántas cosas no me he enterado al desempeñar mi cargo! ¡He visto morir a un padre en un granero, sin blanca, abandonado por dos hijas a las que había donado cuarenta mil libras de renta! He visto arder testamentos; he visto a madres despojar a sus hijos, a maridos robar a sus mujeres, a mujeres matar a sus maridos valiéndose del amor que les inspiraban para volverlos locos o imbéciles, a fin de vivir en paz con un amante. He visto a mujeres darle al niño de un primer lecho gotas que debían traerle la muerte, a fin de enriquecer al hijo del amor. No puedo decirle todo lo que he visto, porque he visto crímenes contra los que la justicia es impotente. En fin, todos los horrores que los novelistas creen inventar se quedan siempre por debajo de la verdad. Va usted a conocer todas estas cosas tan bonitas, a usted se las dejo; yo me voy a vivir al campo con mi mujer, París me produce horror. "
― Javier Marías , Los enamoramientos
100
" Misschien kon het haar niets schelen wie ik was, zag ze me alleen maar als een gesprekspartner met wie ze van voren af aan kon beginnen. Dat is nog iets vervelends voor iemand die een drama heeft meegemaakt: dat de gevolgen ervan bij hem veel langer duren dan het geduld van degenen die bereid zijn naar hem te luisteren en hem gezelschap te houden, toewijding duurt nooit erg lang als die een eentonig tintje krijgt. En zo blijft de verdrietige persoon vroeg of laat alleen achter als zijn rouw nog niet is geëindigd of als men hem niet meer toestaat te praten over wat nog steeds zijn enige wereld is omdat die wereld van droefenis onverdraaglijk wordt en afschrikt. Hij beseft dat elke willekeurige ellende voor de anderen een sociale houdbaarheidsdatum heeft, dat niemand in de wieg is gelegd om verdriet gade te slaan, dat een dergelijk schouwspel slechts gedurende een korte periode toelaatbaar is, zolang het nog diepe ontroering en verscheurdheid overbrengt, en hen die ernaar kijken en erbij aanwezig zijn een zekere kans geeft om de hoofdrol te spelen, om zich onmisbaar, reddend en nuttig te voelen. Maar als ze constateren dat er niets verandert en dat de getroffen persoon niet vooruitgaat, of erbovenop komt, voelen ze zich vernederd en overbodig, zien dat bijna als een belediging en wenden zich af: 'Was het misschien niet voldoende voor hem? Hoe kan het het dat hij nog niet uit de put komt, met mij aan zijn zijde? Waarom houdt hij hardnekkig vast aan zijn verdriet terwijl er al enige tijd verstreken is en ik hem afleiding en troost heb geboden? Als hij er niet bovenop kan komen, laat hem dan maar instorten en verdwijnen.' En degene die gebukt gaat onder het verdriet doen dan het laatste, hij trekt zich terug, gaat weg, verbergt zich. "
― Javier Marías , Los enamoramientos