121
" Susan Blackmore: Düşüncelerinin birçoğunun lisanstayken şekillendiğini ve o zamandan beri de bunları ayrıntılandırdığını ve açıkladığını söyledin. Ama ben asıl şunu bilmek istiyorum: Bir bilinç filozofu olarak seni gerçekten değiştiren veya kendin hakkında nasıl hissettiğini değiştiren herhangi bir şey oldu mu hiç hayatında?
Daniel Dennett: Hatırladığım kadarıyla dine dönme gibi bir deneyimim olmadı! Ama felsefenin dışında insanlarla kurduğum etkileşimlerin hayatımda büyük bir etkisi olduğunu düşünüyorum. Kariyerimin muhtemelen ilk beş yılında, cilalı taş devri kadar eskiden, yani 60'ların sonunda, çoğunlukla filozoflarla takılmaya devam ediyordum ve zamanımın görece daha küçük ama çok önemsediğim ve beni hayretlere düşüren bir kısmını da başka disiplinlerden insanlarla konuşarak geçiriyordum. İnsanlarla yapay zeka, biyoloji, nörobilim ve psikoloji hakkında konuştuğum vakit filozof meslektaşlarımdan daha fazla şey öğrendiğimi ve bunları felsefi açıdan daha ilginç bulduğumu fark etmeye başladım. Yıllar içinde benim açımdan eğlenceli olan şeyin peşinden gittim ve sonrası kendiliğinden gelişti. Felsefe harici konferanslara ve etkinliklere giderek daha fazla davet edilmeye, daha fazla makale ve kitap okumaya başladım; hatta öyle ki felsefeyi artık görev olarak yapıyordum. Felsefe okurken, iyi bir biyoloji metni veya iyi bir psikoloji yahut yapay zeka metni okumaya kıyasla ne kadar da az eğlendiğimi fark edince şok oluyorum. İşte benim için büyük farkı yaratan da bu oldu.
Tabii bu, sahadaki birçok insanın, "O halde Dennett artık filozof değil, önceden bir filozoftu belki ama artık değil" demesi anlamına geliyor. Bu konu hakkında tartışmak istemiyorum ama eğer bu doğruysa, belki de bütün filozofların felsefeyi bırakması ve benim yaptığım şeyi yapması gerekiyor. Çünkü bana sorarsanız, felsefi sonuçlar elde ediyorum ve felsefi bir ilerleme kat ediyorum. Bunun, eski zamanlarda yaptığımız o içi boş felsefeden çok daha iyi olduğunu düşünüyorum.
Susan Blackmore: Peki, nedir felsefe?
Daniel Dennett: Felsefe, henüz sorman gereken doğru soruların ne olduğunu bilmezken yaptığın şeydir. "
― Daniel C. Dennett
128
" If you can approach the world's complexities, both its glories and its horrors, with an attitude of humble curiosity, acknowledging that however deeply you have seen, you have only scratched the surface, you will find worlds within worlds, beauties you could not heretofore imagine, and your own mundane preoccupations will shrink to proper size, not all that important in the greater scheme of things. Keeping that awestruck vision of the world ready to hand while dealing with the demands of daily living is no easy exercise, but it is definitely worth the effort, for if you can stay centered , and engaged , you will find the hard choices easier, the right words will come to you when you need them, and you will indeed be a better person. That, I propose, is the secret to spirituality, and it has nothing at all to do with believing in an immortal soul. "
― Daniel C. Dennett , Breaking the Spell: Religion as a Natural Phenomenon
129
" One reader of an early draft of this chapter complained at this point, saying that by treating the hypothesis of God as just one more scientific hypothesis, to be evaluated by the standards of science in particular and rational thought in general, Dawkins and I are ignoring the very widespread claim by believers in God that their faith is quite beyond reason, not a matter to which such mundane methods of testing applies. It is not just unsympathetic, he claimed, but strictly unwarranted for me simply to assume that the scientific method continues to apply with full force in this domain of truth.
Very well, let's consider the objection. I doubt that the defender of religion will find it attractive, once we explore it carefully.
The philosopher Ronaldo de Souza once memorably described philosophical theology as "intellectual tennis without a net," and I readily allow that I have indeed been assuming without comment or question up to now that the net of rational judgement was up. But we can lower it if you really want to.
It's your serve.
Whatever you serve, suppose I return service rudely as follows: "What you say implies that God is a ham sandwich wrapped in tin foil. That's not much of a God to worship!". If you then volley back, demanding to know how I can logically justify my claim that your serve has such a preposterous implication, I will reply: "oh, do you want the net up for my returns, but not for your serves?
Either way the net stays up, or it stays down. If the net is down there are no rules and anybody can say anything, a mug's game if there ever was one. I have been giving you the benefit of the assumption that you would not waste your own time or mine by playing with the net down. "
― Daniel C. Dennett , Darwin's Dangerous Idea: Evolution and the Meanings of Life
135
" [T]he idea of treating Mind as an effect rather than as a First Cause is too revolutionary for some–an "awful stretcher" that their own minds cannot acommodate comfortably. This is as true today as it was in 1860, and it has always been as true of some of evolution's best friends as of its foes. For instance, the physicist Paul Davies, in his recent book The Mind of God, proclaims that the reflective power of human minds can be "no trivial detail, no minor by-product of mindless purposeless forces" (Davies 1992, p. 232). This is a most revealing way of expressing a familiar denial, for it betrays an ill-examined prejudice. Why, we might ask Davies, would its being a by-product of mindless, purposeless forces make it trivial? Why couldn't the most important thing of all be something that arose from unimportant things? Why should the importance or excellence of anything have to rain down on it from on high, from something more important, a gift from God? Darwin's inversion suggests that we abandon that presumption and look for sorts of excellence, of worth and purpose, that can emerge, bubbling up out of "mindless, purposeless forces. "
― Daniel C. Dennett , Darwin's Dangerous Idea: Evolution and the Meanings of Life
